Quảng Nam hay cãi. Thiệt không?

[deleted]

Kỳ cuối: Cãi vì dân sinh
TT - Nguyên phó chủ tịch Quốc hội Mai Thúc Lân (quê ở huyện Điện Bàn, Quảng Nam) cũng nổi tiếng về cãi. Lúc ông Lân làm bí thư tỉnh ủy - trưởng đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Nam, trong một lần họp Quốc hội, đoàn Quảng Nam được mời phát biểu trước, ông Lân nói để các đoàn khác nói trước.
Lúc giải lao, chủ tịch Quốc hội hỏi ông Lân: “Sao chủ tịch đoàn mời mà ông không chịu phát biểu?”. Ông Lân mới trả lời: “Phải để cho các tỉnh nói trước, sau đó Quảng Nam cãi thì mới ra luật được. Tôi nói rứa có đúng không?”. Chủ tịch Quốc hội bật cười.

Ông Nguyễn Sự thăm hỏi người dân tránh bão - Ảnh: HOÀNG DUY

Cãi với tỉnh

Bí thư Thành ủy Hội An Nguyễn Sự là người nổi tiếng hay cãi tới cùng. Hồi ông làm chủ tịch UBND thị xã Hội An (trực thuộc tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng cũ) đã cãi nhau kịch liệt với lãnh đạo tỉnh và tuyên bố sẽ bỏ các cuộc họp quan trọng nếu tỉnh không chấp thuận cho nơi này được bán vé tham quan để trùng tu di tích cổ.

Thời điểm 1995-1996 phố cổ Hội An xuống cấp nghiêm trọng, người dân lén phá nhà cổ xây nhà mới ngày càng nhiều. Muốn người dân không đập nhà cổ thì thị xã phải có tiền hỗ trợ bà con. Chủ trương “dựa vào di tích để nuôi di tích” ra đời. Sau nhiều lần bàn bạc, tháng 8-1996 thị xã Hội An trình lên UBND tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng bản đề án bán vé tham quan phố cổ với giá 10.000 đồng/khách trong nước và 5 USD/khách nước ngoài.

Sự phản kháng quyết liệt nảy sinh từ các doanh nghiệp kinh doanh lữ hành và tỉnh đã không đồng ý. Tại cuộc họp do tỉnh tổ chức, ông Nguyễn Sự bỏ họp, kéo bầu đoàn ra về. Những cuộc họp sau đó Hội An cũng không dự. Cuối cùng tỉnh nhượng bộ. Nhờ vậy nguồn thu từ bán vé tham quan mỗi năm lên đến gần 10 tỉ đồng. Thị xã hỗ trợ phù hợp 25-70% kinh phí trùng tu nhà cổ cho dân.

Cãi với... “quan”

Ông Sự hay cãi với cấp trên nhưng cho hay dân chúng cũng “cãi” với ông như cơm bữa. Ông nói: “Dân lúc nào mà không cãi, vấn đề là khi mình làm mọi chuyện vì quyền lợi của họ, họ sẽ tâm phục khẩu phục!”.

Trong cơn lũ lịch sử năm 1999, trong lúc các xã khẩn cấp di dời dân tránh lũ thì có một bà cụ hơn 70 tuổi nhà ở sát sông tại thôn Vĩnh Thành, xã Cẩm Nam kiên quyết không chịu ra khỏi nhà. Tình hình mỗi lúc một khẩn cấp, cả thôn ai cũng đi, riêng bà cụ này không chịu đi với lý do: “Tui là bà mẹ Việt Nam anh hùng. Xe tăng Mỹ tới ủi nhà, súng đạn tụi hắn mở rốp rốp tui còn không sợ, sợ chi ba cái nước lụt ni mà biểu tui đi. Tui không đi”.

Trước tình thế này chính quyền xã Cẩm Nam cầu cứu ông Sự. Ông Sự cho canô chạy qua và ra lệnh: “Nếu bà không chịu đi thì tôi ra lệnh bắt giam. Nhà sắp trôi sông, bà không chịu đi thì chết ai chịu”. Lúc đó bà cụ mới nhẹ giọng: “Nếu chú Sự bắt thì tôi đi”. Vừa mới đưa bà cụ ra khỏi nhà, chừng 15 phút sau ngôi nhà kiên cố của cụ ụp xuống sông. Lúc ấy bà cụ mới quay qua khóc: “Tui già rồi lẩn thẩn mấy chú bỏ qua cho. Tui cảm ơn, không có mấy chú cứu thì tui trôi sông rồi!”.

Một chuyện khác, hồi cơn bão số 6 năm 2007 tràn vào Quảng Nam - Đà Nẵng. Toàn bộ dân các xã ven biển của thị xã Hội An được di dời ngay trong đêm. Vậy mà có một ông già ở làng An Bàng, xã Cẩm An đem tấm Huân chương Kháng chiến hạng 3 để ngay trên bàn thờ giữa nhà và tuyên bố với lãnh đạo xã: “Tui không đi đâu hết, Mỹ mạnh rứa, súng ống đầy mà còn sợ tui, gió bão là cái thứ chi mà tui phải sợ. Mấy ông ngon làm chi đó làm, tui không đi”.

Thuyết phục không được, cưỡng chế cũng không ăn thua vì ông già nằm ăn vạ không nhúc nhích. Tình hình mỗi lúc thêm căng, xã nhờ ông Sự can thiệp. Lúc ông Sự xăm xăm bước vào nhà, thấy ông già nằm quay lưng ra cửa ăn vạ bèn nói to: “Lính Mỹ sợ ông chớ gió bão sợ chi ông. Bão có nghe ông cãi đâu. Chừ ông có đi hay không?”. Ông già ngoảnh mặt ra, thấy ông Sự bèn hạ giọng: “Chú Sự hả, chú nói rứa thì tui đi!”.

“Kiện” cây hoa sữa

Trên đường Huỳnh Thúc Kháng, thị xã Tam Kỳ những năm trước có đến hơn 300 cây hoa sữa được trồng ken dày. Để chung sống với mùi hoa sữa, người dân sống dọc hai bên đường đành phải đeo khẩu trang suốt ngày hoặc đóng kín cửa nhà để tránh mùi thơm bất đắc dĩ mà họ phải gánh chịu, mỗi khi trời trở gió heo may hoa sữa nở.

Các hộ dân nằm trên tuyến đường này không chịu nổi mùi hoa sữa nồng nặc nên bàn cách chặt bớt. Nhưng quy định của thị xã hễ ai đụng vào cây hoa sữa sẽ bị phạt rất nặng. Các hộ dân họp lại với nhau tìm cách đối phó với cây hoa sữa. Có người đưa ra ý phải viết đơn kể tội và “đi kiện” cây hoa sữa.

Trong lá đơn, bà con mỗi người góp một ý. Người buôn bán thì bảo rằng buôn bán ế ẩm bởi khách không dám đến, hết mùa hoa lại khổ vì mùa trái hoa sữa chín, nở bung ra bay khắp nhà giống như lông chó, đến bữa ăn phải đóng cửa vì sợ bay vô thức ăn. Người thì đưa ra chuyện nhà có người bị bệnh dị ứng với mùi hoa sữa, phải tìm cách chuyển nhà. Nói chung cả một rừng lý do thảm não và đầy tính “dân sinh”. Đơn gửi đi với lý lẽ rõ ràng, chính quyền thị xã Tam Kỳ phải ra lệnh chặt bỏ bớt cây hoa sữa trên tuyến đường Huỳnh Thúc Kháng. Dân hỉ hả ra mặt!

KIM EM

Nhà văn Nguyên Ngọc:

Cái tính hay cãi của người Quảng Nam có nguồn gốc lịch sử. Từ thời vua Lê Thánh Tông (1471) đã có một cuộc di dân vào Nam và lập nên Quảng Nam - Thừa Tuyên từ đèo Hải Vân trở vào. Đến thời Trịnh - Nguyễn phân tranh, Nguyễn Hoàng (1600-1602) chọn vùng đất Quảng Nam để lập nghiệp và đây là cuộc di dân lớn thứ hai từ Thanh Hóa vào.

Những người dân đi theo Nguyễn Hoàng vào Quảng Nam là những người cãi lại xã hội thối nát đương thời và mong muốn xây dựng một xã hội mới tốt đẹp hơn. Đó chính là sự chống đối và cãi lại cái lạc hậu. Cũng nhờ vậy mà từ một xã hội thuần nông trước đây, Nguyễn Hoàng đã giúp dân làm quen với thương nghiệp, mở rộng bờ cõi về phương Nam, lập ra thương cảng Hội An sầm uất làm ăn, giao lưu với quốc tế. Nếu không có sự “cãi lại” đó thì làm gì mà có Hội An như bây giờ?

Còn “cải cách” từ phong trào Duy Tân của cụ Phan Chu Trinh là từ Hán - Việt nên không đồng nghĩa với từ “cãi”. Tuy nhiên về nội dung thì như nhau, bởi cụ Phan Chu Trinh muốn cải cách là muốn thay cái cũ lạc hậu, không hợp thời để có cái mới tốt đẹp hơn. Theo cụ Huỳnh Thúc Kháng, cụ Phan Chu Trinh chính là nhà cách mạng đầu tiên của Việt Nam. Cách mạng ở đây là thay đổi xã hội cũ, tạo lập một xã hội mới.

Bạn đọc cãi

* Tôi là người miền Đông nam bộ, sống ở Sài thành, nơi mọi người thường không thích xen vào việc của người khác hoặc việc chung. Chí ít, thì cũng không thích cãi lắm. Người xưa có câu: "Học ăn học nói, học gói học mở" hoặc "Thần khẩu hại xác phàm". Theo cách hiểu đơn giản của tôi, thì cha ông ta có ý khuyên bảo ta nên khéo léo trong cách đối nhân xử thế. Ở khía cạnh "học nói" là nên khéo léo trong cách thể hiện ý kiến, không nên chỉ trích hoặc phản bác người khác một cách thẳng thừng, thô bạo.

Hiển nhiên, người xưa có thâm ý của họ. Nhưng dần dà, tôi cảm thấy bản thân và nhiều người xung quanh ít cãi và cũng không dám lên tiếng phản đối những chuyện bất bình, dở hơi trong xã hội. Hoặc có cãi thì cũng chỉ cãi cho có, chứ chẳng kiên quyết và đi đến kết quả gì.

Chỉ khi chúng ta dám suy nghĩ, dám nói, dám cãi, dám hành động quyết liệt với sự ủng hộ của đại đa số quần chúng nhân dân, thì những chuyện xấu, những việc bị ém nhém, những điều bất bình mới có cơ hội bị vạch trần, lên án và xóa bỏ.

Vì vậy, tinh thần và thuộc tính hay cãi của người Quảng Nam thật đáng trân trọng, ủng hộ. Từ thuộc tính hay cãi đó, sẽ góp phần sản sinh ra những con người dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm. Có quan điểm sống rõ ràng, có quyết tâm và ý chí vươn lên mạnh mẽ.

KIEM THU

* Nhà báo Sao Biển mới chỉ nói được (kể cả một số câu chuyện có thật) về tính hay cãi của người Quảng, nhưng chưa đã. Từ trong lịch sử, chỉ tính chuyện các nhà khoa bảng Quảng Nam đã nổi tiếng với nhiều giai thoại cãi, cãi cả thiên tử (mà lịch sử, mấy ai dám như vậy) cho đến đời thường, nhiều câu chuyện rất thú vị.

Cách đây mấy năm, trong một bài báo của mình, nhân bàn đến "tư vấn, phản biện, giám định xã hội" của nhà khoa học, tôi đánh giá các nhà khoa bàng Quảng Nam vốn nổi danh là những nhà phản biện tài ba. Và "cãi" thể hiện trình độ, kiến thức của họ. Không phải cãi cùn, cãi cối xay.

Còn nhận xét về người Quảng như trong "Đại Nam nhất thống chí" như bạn Nguyễn Hữu Chơn thì theo tôi chỉ trúng một nửa, một nửa thì trật. Nhận xét đó của con mắt kẻ "bề trên" mang cả hàm ý chê dân Quảng Nam ít học nên hay cãi, không biết nên hay cãi...

Nhưng xem ra các nhà đại khoa, các nhà khoa bảng Quảng Nam còn cãi đến cả thiên tử nữa kia. Đây là chủ đề thú vị.

CẨM BÌNH

* Theo dõi 3 bài báo của tác giả Sao Biển, tôi cũng không hiểu là cải trong nghĩa cải tiến hay cãi cọ. Nhưng theo tôi, đó là một cách biểu hiện ý kiến của mình, cãi khi bất đồng, cãi khi thấy những điều vô lý, nhưng cũng nên tùy thuộc vào chuyện mà cãi.

Tôi là dân Quảng Nam, khi nghe ai đó nhắc đến câu "Quảng Nam hay cãi", tôi thực sự khó chịu, vì cách nói của họ thể hiện họ không có ý lắng nghe mà chỉ áp đặt đó là do người Quảng là như vậy. Nếu hiểu cãi như một cách phản biện để tìm ra cái đúng thì việc cãi của người Quảng Nam thật sự rất hay.

Người Quảng Nam biết cãi là ở một chừng mực nào đó thể hiện được dũng khí của mình. Ít nhất trước một sự kiện, tình huống nào đó của cuộc đời, người biết cãi cũng thể hiện được một thái độ sống "tôi đồng ý với nhận định này". Theo tôi cãi là chỉ muốn làm cho rõ chân lý thôi. Nhưng nguyên văn của câu này là "Quảng Nam hay cãi, Quảng Ngãi hay lo", xin những nguời ở Quảng Ngãi cho ý kiến nhé.

NGUYỄN VĂN CHÂU

* Lập luận của bác Vũ Đức Sao Biển nghe qua có vẻ hợp lí và sắc, tuy nhiên theo tôi chỉ là cái nhìn rất phiến diện. Cãi trong bất cứ trường hợp nào cũng cần phải có tính hợp lý. Sao không thấy tác giả nêu ra những ví dụ về cãi sai, cãi chày cãi cối nhỉ? Nếu sống ở xứ sở đi đâu cũng phải cãi nhau thì có ai muốn sống? Chẳng lẽ cứ phải chuẩn bị tinh thần khẩu chiến khi bước chân ra đường? Ông bà ta có biết bao nhiêu câu ca dao tục ngữ đi ngược lại điều mà tác giả ca ngợi: "Lời nói không mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa lòng nhau", "Một câu nhịn, chín câu lành"... Chẳng lẽ cứ phải cãi nhau mới là phản biện?

KT

* Tôi cũng là một người con xứ Quảng, xa quê cũng đã ngót 30 năm, thế mà cái gốc cãi vẫn đậm trong người, mặc dù biết cãi là thiệt thòi đủ thứ, nhưng không thể dửng dưng khi cái ác, cái bất bình cứ tồn tại mãi.

Ở cơ quan nhà nước cũng vậy, mấy ai dám cãi khi lời sếp là chân lý, nhưng hễ có người dám cãi lại sếp thì chắc chắn 99% là dân gốc Quảng rồi đó. Dũng khí cãi hình như được huấn tập từ ngàn năm, vượt lên trên cuộc sống vất vả, trở thành tính cách và thái độ sống của người dân gốc Quảng. Biết sao được, Quảng Nam hay cãi mà!

ĐÔNG NỮ

* Ông Vũ Đức Sao Biển đã giải thích rất hay về đặc tính "hay cãi" của người Quảng Nam. Tôi có chồng người Quảng Nam, và tính cách rất giống với những gì ông Vũ Đức Sao Biển đã giải thích: chân chất, thật tình, hết lòng yêu vợ con và đặc biệt là rất hay cãi.

Tất nhiên là tôi hài lòng về ông xã, nhưng thú thật cũng nhiều lúc tôi và bà con họ hàng cảm thấy bực mình về tính "hay cãi" của ông xã. Nhiều lúc mọi người đang nói chuyện phím, tán gẫu, không khí gia đình đang vui vẻ, bỗng dưng ông xã lại bắt bẻ, sửa lưng hoặc cãi lại một ý nào đó làm cho nhân vật bị "sượng", không khí mất vui. Hoặc đôi lúc cũng hay hỏi vặn vẹo chuyện nọ chuyện kia (mặc dù trong thâm tâm không có ý gì xấu cả), làm cho bà con họ hàng - những người chưa hiểu rõ về con người của anh ấy - trách móc, giận dỗi.

Tôi ước rằng giá như ông xã bớt cãi đi một chút, nhất là đối với những việc không quan trọng, không ảnh hưởng gì đến bản thân, gia đình, không gây hại cho ai thì chắc là mọi chuyện sẽ rất tuyệt vời. Vài lời xin chia sẻ.

NGÂN HOÀNG

* Tôi là người Quảng Nam, hiện đang sống và đã có hộ khẩu tại TP.HCM 14 năm rồi. Chính vì cái đặc tính “Quảng Nam hay cãi” mà ông chú bà con rất gần với tôi từ chối nhận tôi vào làm việc tại công ty của ông.

Chú tôi rất giàu, ông có nhiều công ty nhưng rất “kỵ” sử dụng người quê ở Quảng Nam, mặc dù chú tôi cũng là dân Quảng Nam! Bị liệt vào thành phần “hay cãi” nên dẫu có bằng đại học hẳn hoi, tôi vẫn phải tự thân vận động, tự tìm việc mà làm chứ chú tôi không hề động lòng, ra tay giúp đỡ...

Nhưng cũng vì cái bất công ấy, tôi đã đi làm cho công ty nước ngoài và người chủ nước ngoài rất thích tính khí của tôi: “Thấy sai cãi liền, không dạ dạ vâng vâng”.

B.Đ

* Tôi là người Quảng Nam. Đọc loạt bài nói trên, tôi nhớ chuyện hồi năm 1990 tôi nộp đơn xin học tại chức tại khoa luật (Đại học Tổng hợp TP.HCM). Khi nghe tôi nộp đơn vào đây, anh bạn tôi bảo: “Mày thuộc diện ưu tiên xét đơn”. Tôi hỏi ưu tiên gì thì bạn trả lời: “Diện ưu tiên năng khiếu vì ngành luật đào tạo thầy cãi thì phải ưu tiên cho dân “Quảng Nam hay cãi” chứ”.

Bị anh bạn nói xỏ nhưng ngẫm lại tôi thấy anh nói đúng thiệt. Tôi biết trong giới luật sư, nhà báo có rất nhiều người là dân Quảng Nam.

TẤN DUY

* Xung quanh chuyện cãi của người Quảng Nam, bạn tôi - một luật sư đang hành nghề tại TP.HCM - kể rằng có một luật sư đàn anh khi in danh thiếp luôn mở ngoặc ghi thêm “người Quảng Nam”. Bạn tôi bình luận: “Đã là luật sư, mà là người Quảng Nam thì cãi dữ lắm!”.

XUÂN PHÚ